Εισηγήσεις σεμιναρίου (πλήρη κείμενα)

Το ακόλουθο ηλεκτρονικό τεύχος περιλαμβάνει τα πλήρη κείμενα των εξής εισηγήσεων και διδακτικών προτάσεων που παρουσιάστηκαν στη Διημερίδα:

• Ελένη Ζήκου, "Αγγελικό και μαύρο φως": το φως ως ευλογία και απειλή σε λογοτεχνικά κείμενα, Εισήγηση

• Χριστίνα Παντούλα, Και σκοτεινότερο όλων το φως, Εισήγηση

• Μαρία Παπαγεωργίου, Το φως και οι σκιές, Εισήγηση

• Παναγιώτα Παππά, "Ποιητικό" φως στο 'Τελευταίο Σώμα μου' της Κικής Δημουλά, Εισήγηση

• Τσιώρη Παρασκευή, "Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου...", Διδακτική πρόταση

• Ελένη Χαρτζάβαλου, Εικονικό ταξίδι στο Παρίσι, πόλη του φωτός, Διδακτικό Σενάριο & Φύλλα Εργασίας

Το φως και οι συνδηλώσεις του στην αρχαιοελληνική ποίηση

Η φιλόλογος Μαρία Πετρίδου εξέτασε τις διαφορετικές σημασίες που λαμβάνει το φως στην αρχαία ελληνική ποίηση.

Περίληψη εισήγησης

Το φως λαμβάνει κεντρικό ρόλο στην αρχαία ελληνική σκέψη και αυτό αντανακλάται ειδικότερα στην αρχαιοελληνική ποίηση. Η αγαλλίαση και η χαρά για το φως, βασικά χαρακτηριστικά του απολλώνειου στοιχείου, αποτελούν έναν από τους κύριους πυλώνες του ελληνικού πολιτισμού.

Μία περιήγηση στα κείμενα καταδεικνύει πως το φως λαμβάνει πολύ περισσότερες σημασίες πέρα από την αρχική του. Έτσι στο αρχαϊκό έπος το φως εκτός από τη λάμψη των ουράνιων σωμάτων, της φωτιάς, των μετάλλων και τη λαμπρότητα των θεών και ηρώων, έχει επίσης τις σημασίες της ημέρας, της ανατολής, του χρόνου και συνδέεται στενά με την έννοια της ζωής και του θανάτου. Πολύ συχνά μάλιστα στην αρχαϊκή ποίηση το φως συμβολίζει την ελπίδα και τη σωτηρία. Στην ελεγειακή και λυρική ποίηση ιδιαίτερα η έννοια του φωτός χρησιμοποιείται τόσο για να χρωματίσει φιλοσοφικές παρατηρήσεις για τη ματαιότητα του βίου, όσο και ως ερωτικό σύμβολο που συνδέεται με την όραση. Η απώλεια της όρασης και η τυφλότητα συνδέονται με την κυρίαρχη στην τραγωδία αντινομία αλήθειας και πλάνης και με την ἄτη (τύφλωση και τιμωρία). Εξάλλου, μέσα από τον παραλληλισμό ματιών και νου, όρασης και σκέψης, το φως συνυποδηλώνει τη γνώση, όπως παραστατικά αποδίδεται στην αντίθεση φωτός και σκοταδιού στα κορυφαία έργα των αρχαίων δραματικών ποιητών.

Στην αρχαϊκή και κλασική ποίηση αποτυπώνεται η σύγκρουση του ανθρώπινου πνεύματος με τα πρωτόγονα ένστικτα, προκειμένου να φτάσει στην εξύψωσή του, και να φέρει στο φως το δίκαιο, την ηθική και τον ορθό λόγο. Με τη λάμψη του φωτός αλλά και της φωτιάς, που δώρισε ο Προμηθέας στους ανθρώπους, η ποιότητα της ελληνικής σκέψης αναδύεται σταδιακά μέσα από το σκοτεινό πλέγμα του μύθου.

 

Το φως και οι συνδηλώσεις του στην αρχαιοελληνική ποίηση, Μαρία Πετρίδου from gymzosim

Το πλήρες κείμενο της εισήγησης είναι δημοσιευμένο στο περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, Τριμηνιαία έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τεύχος 168 (2017), 190-199.

"Εξημερώνοντας το φως", Παρασκευή Νταλαούτη

Η δασκάλα-φυσικός και σχολική σύμβουλος Π.Ε. Παρασκευή Νταλαούτη παρουσίασε τις ιδιότητες του φωτός και τα σχετικά φυσικά φαινόμενα.

Στην παρουσίαση παρατίθενται στίχοι από το ποίημα του Σπύρου Αραβανή "Εξημερώνοντας το φως".

"Εξημερώνοντας το φως" from gymzosim

Το φως και οι σκιές, Μαρία Παπαγεωργίου

Η μαθηματικός Μαρία Παπαγεωργίου μελέτησε και παρουσίασε τα φαινόμενα του φωτός και της σκιάς με τη βοήθεια της γεωμετρίας.

Περίληψη εισήγησης

• Ευθύγραμμη διάδοση του φωτός και Γεωμετρική Οπτική

Από την εποχή του Ευκλείδη και του Ήρωνα αναπτύχθηκαν θεωρίες περί ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός και η φωτεινή ακτίνα ταυτίστηκε με την έννοια της ευθείας γραμμής. Στη βάση αυτή, ο κλάδος της Γεωμετρικής Οπτικής ερμηνεύει ποσοτικές σχέσεις φαινομένων του φωτός θεωρώντας το ως σύνολο από φωτεινές ακτίνες.

• Σκιά <=> Μέτρηση

Όταν στην πορεία των φωτεινών ακτίνων παρεμβάλλεται ένα εμπόδιο, τότε πίσω απ' αυτό εμφανίζεται η σκιά. Το φαινόμενο "σκιά" μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο γεωμετρικό εργαλείο. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες Γεωμέτρες για τον υπολογισμό:

α) του ύψους της Πυραμίδας του Χέοπα (6ος αι. π.Χ.),

β) της περιφέρειας της Γης (Ερατοσθένης, 240 π.Χ.) και

γ) του χρόνου με τα ηλιακά ρολόγια.

• Το θέατρο σκιών

Η σκιά γίνεται μέσο ψυχαγωγίας όταν αρχίζει το παιχνίδι στο λευκό πανί. Γίνεται αναφορά στο θέατρο σκιών από τον "Μύθο του Σπηλαίου" του Πλάτωνα (4ος αι. π.Χ.) μέχρι τον Καραγκιόζη και τα σημερινά "shadow tricks".

Πλήρες κείμενο της εισήγησης

"Το φως και οι σκιές", Μαρία Παπαγεωργίου from gymzosim

Το φως και οι σκιές, Εισήγηση της Μαρίας Παπαγεωργίου

"Αγγελικό και μαύρο φως": Το φως ως ευλογία και απειλή σε λογοτεχνικά κείμενα (Διδακτική πρόταση), Ελένη Ζήκου

Η φιλόλογος Ελένη Ζήκου παρουσίασε μία διδακτική πρόταση που σχεδίασε και εφαρμόζει κατά το τρέχον σχολικό έτος στην γ΄ τάξη γυμνασίου. 

Το αρχείο της παρουσίασης επιμελήθηκαν οι μαθητές του Γ΄1, Δημήτρης Βακαλόπουλος και Αγάθη Δημακοπούλου, οι οποίοι συμμετείχαν και στην παρουσίαση.

Πλήρες κείμενο της εισήγησης
 

"Αγγελικό και μαύρο φως": το φως ως ευλογία και απειλή σε λογοτεχνικά κείμενα, Ελένη Ζήκου

View more presentations or Upload your own.

"Αγγελικό και μαύρο φως": Το φως ως ευλογία και απειλή σε λογοτεχνικά κείμενα, Διδακτική πρόταση της Ελένης Ζήκου