Φως ... περισσότερο φως!

Επιμορφωτική Διημερίδα για εκπαιδευτικούς Β/θμιας όλων των ειδικοτήτων
Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων
27-28 Φεβρουαρίου 2015

Ψηφιακό αποθετήριο διδακτικού/εκπαιδευτικού υλικού

Παρασκευή 13 Μαρτίου 2015

Η αλληγορία του φωτός: από το σπήλαιο του Πλάτωνα στον αιώνα των φώτων, Άννα Μπουκουβάλα

Η φιλόλογος Άννα Μπουκουβάλα διερεύνησε τη σημασία του φωτός στην αρχαία και νεότερη φιλοσοφία.

Περίληψη εισήγησης


Οι αναφορές για το φως απαντούν στη φιλοσοφική σκέψη στο τμήμα εκείνο που αναφέρεται στη γνωσιολογία. Στην αρχαία ελληνική φιλοσοφική σκέψη οι επιστημολογικές θέσεις του Πλάτωνα ενσωματώνουν την ένταση της προσωκρατικής παράδοσης μεταξύ είναι και γίγνεσθαι, όπως εκφράστηκε στη σκέψη του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου, οι οποίοι, παρά την αντίθεση στη σύλληψή τους, εκκινούν από κοινή αφετηρία: την άρνηση του κοινού νου. Ο Πλάτωνας, συνθέτοντας στο έργο του τη σκέψη των δύο προγενέστερων στοχαστών, επιλέγει την αλληγορία του σπηλαίου για να πραγματευτεί και να εξεικονίσει το πρόβλημα της πηγής της γνώσης και παράλληλα το ζήτημα της αρετής. 

Η έννοια του φυσικού φωτός (lumen naturale, lux rationis) στους ρασιοναλιστές φιλοσόφους της νεωτερικότητας και στους εκπροσώπους του Διαφωτισμού αντιπαρατίθεται στο υπερφυσικό, αποκαλυπτικό φως της πίστης και της αποκάλυψης. Στον Descartes συνδέεται άμεσα με το αντίστοιχο λογικό αποτέλεσμά του, τις καθαρές και διακριτές ιδέες, που συνιστούν απαραίτητη προϋπόθεση για την γνώση και κριτήριό της. Στον Spinoza το φυσικό φως του λόγου αντιτίθεται στην αυθεντία της Γραφής και στο υπερφυσικό φως της αποκάλυψης και συνιστά ειδοποιό χαρακτηριστικό της κοινής ανθρώπινης φύσης ή Λόγου. Στην εμπιστοσύνη στο φυσικό φως του Λόγου θεμελιώνεται και η βασική πεποίθηση του Διαφωτιστικού εγχειρήματος ότι η φύση είναι απολύτως κατανοήσιμη για τον άνθρωπο, στο βαθμό που το φυσικό φως συνιστά τη μοναδική, εγγενή ικανότητα του ανθρώπου, που τον καθιστά ικανό να φέρει σε πέρας αυτό το εγχείρημα. Το φυσικό φως διακηρύσσει ηχηρά και ευρέως την αυτονομία του και αντιτίθεται στην αποκαλυπτική θεολογία, την οποία επικρίνει ως σκοταδιστική και ανορθόλογη.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου