Φως ... περισσότερο φως!

Επιμορφωτική Διημερίδα για εκπαιδευτικούς Β/θμιας όλων των ειδικοτήτων
Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων
27-28 Φεβρουαρίου 2015

Ψηφιακό αποθετήριο διδακτικού/εκπαιδευτικού υλικού

Σάββατο 21 Μαρτίου 2015

Το φως και οι συνδηλώσεις του στην αρχαιοελληνική ποίηση

Η φιλόλογος Μαρία Πετρίδου εξέτασε τις διαφορετικές σημασίες που λαμβάνει το φως στην αρχαία ελληνική ποίηση.

Περίληψη εισήγησης

Το φως λαμβάνει κεντρικό ρόλο στην αρχαία ελληνική σκέψη και αυτό αντανακλάται ειδικότερα στην αρχαιοελληνική ποίηση. Η αγαλλίαση και η χαρά για το φως, βασικά χαρακτηριστικά του απολλώνειου στοιχείου, αποτελούν έναν από τους κύριους πυλώνες του ελληνικού πολιτισμού.

Μία περιήγηση στα κείμενα καταδεικνύει πως το φως λαμβάνει πολύ περισσότερες σημασίες πέρα από την αρχική του. Έτσι στο αρχαϊκό έπος το φως εκτός από τη λάμψη των ουράνιων σωμάτων, της φωτιάς, των μετάλλων και τη λαμπρότητα των θεών και ηρώων, έχει επίσης τις σημασίες της ημέρας, της ανατολής, του χρόνου και συνδέεται στενά με την έννοια της ζωής και του θανάτου. Πολύ συχνά μάλιστα στην αρχαϊκή ποίηση το φως συμβολίζει την ελπίδα και τη σωτηρία. Στην ελεγειακή και λυρική ποίηση ιδιαίτερα η έννοια του φωτός χρησιμοποιείται τόσο για να χρωματίσει φιλοσοφικές παρατηρήσεις για τη ματαιότητα του βίου, όσο και ως ερωτικό σύμβολο που συνδέεται με την όραση. Η απώλεια της όρασης και η τυφλότητα συνδέονται με την κυρίαρχη στην τραγωδία αντινομία αλήθειας και πλάνης και με την τη (τύφλωση και τιμωρία). Εξάλλου, μέσα από τον παραλληλισμό ματιών και νου, όρασης και σκέψης, το φως συνυποδηλώνει τη γνώση, όπως παραστατικά αποδίδεται στην αντίθεση φωτός και σκοταδιού στα κορυφαία έργα των αρχαίων δραματικών ποιητών.

Στην αρχαϊκή και κλασική ποίηση αποτυπώνεται η σύγκρουση του ανθρώπινου πνεύματος με τα πρωτόγονα ένστικτα, προκειμένου να φτάσει στην εξύψωσή του, και να φέρει στο φως το δίκαιο, την ηθική και τον ορθό λόγο. Με τη λάμψη του φωτός αλλά και της φωτιάς, που δώρισε ο Προμηθέας στους ανθρώπους, η ποιότητα της ελληνικής σκέψης αναδύεται σταδιακά μέσα από το σκοτεινό πλέγμα του μύθου.

 

Το πλήρες κείμενο της εισήγησης είναι δημοσιευμένο στο περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, Τριμηνιαία έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τεύχος 168 (2017), 190-199.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου